باغات خان در کناره غربی رود گرگر و در کنار بافت تاریخی شوشتر واقع شده و از به جا مانده ارثیه از معماری عصر قاجار در خوزستان به حساب آورده می شود . گروه گلشن خان نزدیک به هفتصد متری محوطه تاریخی بنا های آبی رنگ شوشتر که از یادگارهای ساسانیان است , جای‌دارد . آب موردنیاز این گلشن از روش کانال های محوطه آبشارها و آسیاب های شوشتر تأمین می گردد . گروه گلشن خان از دسته باغ های بنا شده در کنار رود منزل بشمار می‌رود . این اثر در مورخ ۲ مرداد ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۳۰۵۱ به‌عنوان یکی‌از اثر ها ملی جمهوری اسلامی ایران به ثبت رسیده است .
در شهر شوشتر خوزستان کردار گلشن هاي متناسب با شرايط زندگي سنتي و فرهنگي با آبياري مطلوب همواره مورد دقت بوده است . از جمله اين باغ ها در شوشتر مي توان از گلشن هاي خان كه وابسته به عصر قاجاريه مي باشد ياد كرد . اين باغها در حاشيه رود گرگر قرار گرفته كه وابسته به خانهاي مرعشي از خوانين شوشتر مي باشد . اين باغها سابقاً يكي بوده و بعد ها تفكيك و به دو گلشن شمالي و جنوبي تقسيم شده كه اکنون موسوم به گلشن خان بالا و گلشن خان پايين مي باشد .
این موسسه گلشن در لبه غربی رود گرگر و در کنار بافت دیرین شهر تاریخی شوشتر قرار گرفته است . ورود به‌این باغ ها از روش یک ساباط صورت میگیرد . بعداز گذر از ساباط وارد محوطه باغ ها می شویم که ۱۶۰۰ متر مربع مساحت دارااست . این شرکت سابقاً يكي بوده و ابعاد به دوباغ بالا و پايين تفكيك شده‌است . گلشن بالا در سمت چپ و گلشن پايين در سمت راست ساباط قرار گرفته است . هر دو گلشن داراي حصار سنگي و خشتي مي باشد كه در دوران متعدد بازسازي و بازسازی شده‌است .
هندسه که اصل مهمی در باغسازي ايراني است , ساختار اساسی باغ ها را تشکیل داده است . اكثر باغ ها را به صورت مربع یا این که مستطيل مي ساختند . گلشن هاي خان نيز به اين صورت ایجاد شده است .
گلشن های خان مثل دیگر باغ ها دارنده تقسیمات منظم می باشد . قرار به دست آوردن فضای سبز در ردیف های منظم و فواصل دربین سطر های فضای سبز سبب ساخت مسیر ها و گذرگاه هایی شده‌است که خویش جلوه ای مختص به گلشن داده است .
طبیعت گلشن خان را اکثر زمان ها فضای سبز میوه تشکیل می دهد , در‌این بین درخت و درختچه گلهای زینتی مثل اشکال گلهای رز و محمدی و گل سلطان پسند و گل کاغذی و لاله عباسی هم چشم می شود .
فضای سبز میوه ای که درین گلشن وجود دارد کلیه با دقت به آب و هوای ناحیه و حالت اقلیمی ناحیه کاشته شده‌است . درخت رطب از مهم ترین طبیعت این گلشن است . انجیر , انار , توت , موز و مرکباتی نظیر پرتقال , نارنج , لیمو ترش و درخت کُنار از سایر فضای سبز این گلشن میباشند .
گلشن خان شوشتر
ساباط گلشن
ورود به گلشن هاي خان از سوی غرب گلشن و از طريق يك ساباط انجام مي پذيرد . مصالح بكار رفته در اين ساباط سنگ و خشت است . ساباط ورودي گلشن هاي خان در كنار صخره اي تشکیل‌شده و پايه هاي طاق ساباط بر روي اين صخره ها ایجاد شده است . ساباط داراي طاق ضربي و به صورت دو اشكوبه سازه شده‌است . اين ساباط در نصیب هاي بالا داراي تزئينات آجركاري به صورت مشبك مي باشد .
آبياري گلشن های خان
آب اساسي و حياتي ترين وسيله براي يك گلشن بویژه درجنوب ايران است , همچنين ناحيه خوزستان به دلیل پايين بودن ميانگين بارش هر ساله و شيوه آبياري بسيار حائز اهميت است . از امتيازات مثبت يك گلشن همجواري با رودخانه مي باشد که‌این خویش از ويژگيهای بارز گلشن هاي خان است که همجوار با رودخانه گرگر مي باشند .
گرچه از اين باغ ها تحت عنوان باغهاي عصر ي قاجار ياد مي شود ولي مي توان به جرأت شبكه آبياري و كانالهاي آبرساني اين باغ ها را وابسته به زمان ساسانيان و نیز عصر با محوطه تاريخي بنا های آبی رنگ شوشتر دانست . آبياري اين باغ ها بوسیله تونلهايي دست كند ( نِيْر ) كه از گروه آبشارهای شوشتر به اين سمت كشيده شده انجام مي گیرد . اين كانالها آب را از وجه غربي محوطه آبشارها بعد از طي مسيري به ارتفاع تقريبي هفتصد متر به گلشن هاي خان انتقال مي دهند . آب بعد از خروج از اين نِيْرها وارد حوضهاي مو جود در گلشن شده و بعد از آن به وسیله جويهاي تشکیل شده از سنگ به نقاط متعدد گلشن سرازیر مي شود و تمام فضای سبز گلشن را آبياري مي كند . شرشر و صداي آب جاري از كانالها و جريان آن در جوي هاي داراي شيب مختصر و سايه طبیعت زيباي گلشن , همچنين نغمه طیوران همگي سبب شده اين گلشن به محيطي آهسته كه يادآور گلشن هاي كهن ايراني مي باشد تبديل گردد .
گلشن خان و بنا های آبی‌رنگ شوشتر
گرمابه و كت هاي مشرف به گلشن هاي خان
گرمابه مشرف به گلشن هاي خان اختصاصي و وابسته به فامیل مرعشي از مالكين باغ ها خان مي باشد . اين گرمابه در كنار بافت كهن شهر و كنار خانه مسكوني خویشان مرعشي قرار گرفته است . ساختار معماري اين گرمابه مثل ديگر گرمابه ها ي ايراني است كه مشتمل بر سربينه , گرمخانه و گنبد است . از ديگر عناصري كه به اين باغ ها مشرف است كت ها مي باشد . كت ها دست كند و در صخره كنده مي شده و تحت عنوان تفرجگاه و محلي مطلوب و خنك در فصل گرما براي استراحت استعمال مي شده‌است . گلشن هاي خان و رود گرگر چشم انداز اي زيبا و دیدنی براي به کار گیری كننده گان از اين كت ها بوده است .
درباره این سایت